Müsahibələr

Milli Qurtuluşun strateji irsi – tarixçinin gözü ilə

Azərbaycanın müasir tarixində elə hadisələr var ki, zaman keçsə də onların milli yaddaşdakı çəkisi azalmır, əksinə – daha da böyüyür. 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü də məhz belə taleyüklü tarixlərdən biridir.

Müsahibimiz – Qusar Rayon Ağsaqqallar Şurasının sədri, tarixçi Sənan Xəlilovla 1990-cı illərin mürəkkəb ictimai-siyasi reallıqlarından başlayaraq , ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasi xilaskarlıq missiyası, həmin dövrdə atılan strateji addımların bu günkü dövlət modelinə təsiri və milli identitetin qorunması mövzuları ətrafında əhatəli söhbət etdik.

Müsahibəni təqdim edirik.

1. 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlətçiliyi tarixində hansı əhəmiyyətli mərhələni ifadə edir?

      15 İyun – Milli Qurtuluş Günü Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlətçiliyi tarixində dönüş nöqtəsi, dirçəliş mərhələsini ifadə edir. 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini yenicə bərpa etmiş ölkəmiz son dərəcə ağır və təhlükəli bir dövr yaşayırdı. Respublikada idarəçilik böhranı hökm sürür, dövlət institutları iflic vəziyyətə düşmüşdü. Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində torpaqlarımızın bir hissəsi işğal edilmiş, cəbhədə vəziyyət kritik həddə çatmışdı. Daxildə isə silahlı dəstələrin özbaşınalığı, separatçılıq meyilləri, cinayətkarlığın artması və siyasi çəkişmələr ölkəni vətəndaş müharibəsi və dağılma təhlükəsi ilə üz-üzə qoymuşdu.

      Belə bir taleyüklü məqamda xalqın təkidli tələbi ilə 1993-cü il iyunun 15-də ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri seçildi. Bu hadisə ölkənin müasir tarixində yalnız siyasi dəyişiklik deyil, həm də dövlətçiliyimizin xilası, müstəqilliyimizin qorunması və möhkəmləndirilməsi baxımından həlledici mərhələ oldu. Bu tarixdən başlayaraq Azərbaycanda anarxiya və xaosa son qoyuldu, hüquqi-siyasi sabitliyin təməli qoyuldu və yeni bir inkişaf mərhələsinə qədəm qoyuldu.

      Daha sonra, 1993-cü il oktyabrın 3-də Heydər Əliyevin ümumxalq səsverməsi ilə Prezident seçilməsi ilə dövlət idarəetməsində stabillik və davamlılıq təmin olundu. Onun rəhbərliyi ilə aparılan uzaqgörən siyasət nəticəsində Azərbaycan dağılmaqdan, müstəqilliyini itirməkdən xilas oldu, vətəndaş həmrəyliyi, iqtisadi dirçəliş və beynəlxalq nüfuzun artması istiqamətində mühüm addımlar atıldı.

      Beləliklə, 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü müstəqil Azərbaycanın ikinci dəfə doğulduğu, dövlətçiliyimizin qorunduğu, sabitliyin və inkişafın əsasının qoyulduğu tarix kimi əbədi yaddaşımıza həkk olunmuşdur. Bu gün təkcə bir təqvim hadisəsi deyil, həm də milli birliyimizin təntənəsidir.

2. Tarixşünaslıqda “qurtuluş” anlayışının elmi izahı nədir və 15 İyun bu anlayışın hansı forması ilə səciyyələnir?

      Tarixşünaslıqda “qurtuluş” anlayışı geniş mənada bir xalqın və ya dövlətin mövcudluğunu, suverenliyini və siyasi varlığını təhlükə altına salan daxili və xarici təhdidlərdən xilas olaraq, müstəqil, sabit və idarə olunan bir sistemə keçidini ifadə edir. Bu anlayış yalnız fiziki işğaldan azad olmaq deyil, eyni zamanda ictimai-siyasi nizamsızlıqdan, hüquqi boşluqlardan və xaotik idarəetmədən qurtulmaq kimi kompleks məzmun daşıyır.

      Azərbaycan tarixində bu anlayışın ən parlaq və real təcəssümü məhz 1993-cü il 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü ilə bağlıdır. Çünki həmin dövr ölkəmizin dövlətçilik tarixi baxımından son dərəcə təhlükəli bir mərhələ idi. 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etmiş Azərbaycan Respublikası post-sovet məkanında ayaqda durmağa çalışan gənc və təcrübəsiz bir dövlət idi. Ölkənin sərhədləri təhlükə altında, ərazisinin 20 faizi Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində işğal olunmuş, ordu sistemi nizamsız, sənaye infrastrukturu isə dağılmış vəziyyətdə idi.

      Bu arada cəmiyyətdə xaos, siyasi qarşıdurmalar və silahlı dəstələrin özbaşınalığı geniş yayılmış, mərkəzi hakimiyyətin nəzarəti zəifləyərək ölkəni faktiki parçalanma həddinə gətirmişdi. Yaranmış bu vəziyyət dövlətin suverenliyi və mövcudluğu üçün real təhlükə təşkil edirdi.

      Məhz belə bir şəraitdə, ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışı və 15 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri seçilməsi ilə “qurtuluş” anlayışı gerçəyə çevrildi. Bu tarixdən etibarən ölkədə siyasi sabitliyin təmin olunması, hüquqi və institusional islahatların başlanması, ordunun təşkilatlanması, iqtisadi dirçəlişin əsasının qoyulması istiqamətində ciddi addımlar atıldı.

      44 günlük Vətən müharibəsində isə bu qurtuluş prosesi özünün yeni mərhələsinə qədəm qoydu – Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin, rəşadətli ordumuzun sarsılmaz iradəsi və əzmi nəticəsində 30 ilə yaxın işğal altında qalan torpaqlarımız azad edildi. Bu isə sübut etdi ki, əsası 1993-cü ilin 15 iyununda qoyulmuş qurtuluş siyasəti tarixi nəticələrini vermiş, Azərbaycan güclü və qalib bir dövlətə çevrilmişdir.

      Beləliklə, 15 İyun tarixşünaslıqda “qurtuluş” anlayışının həm siyasi, həm hüquqi, həm də mənəvi anlamda bərpasını və real nəticələrə yönələn dövlətçilik konsepsiyasını ifadə edən unikal bir hadisə kimi qiymətləndirilir.

3. 1991-1993-cü illərdə post-sovet Azərbaycanında baş vermiş siyasi kataklizmləri və bu kontekstdə yaranan idarəetmə böhranını necə xarakterizə edərdiniz?

      1991–1993-cü illər post-sovet Azərbaycanında siyasi kataklizmlər və idarəetmə böhranı ölkənin müstəqil dövlət kimi formalaşması prosesini ciddi təhlükə altına almışdı. Sovet imperiyasının süqutu ilə birlikdə Azərbaycanda da yeni siyasi və inzibati sistemin qurulması zərurəti yaranmışdı. Lakin bu keçid mərhələsində təcrübəsizlik, konseptual yanaşmanın olmaması və kadr siyasətində buraxılan ciddi səhvlər dövlət idarəçiliyində xaosa və böhrana gətirib çıxardı.

      Həmin dövrdə dövlət strukturlarında səriştəsiz, siyasi təfəkkür və idarəetmə bacarığı olmayan şəxslərin mühüm vəzifələrə gətirilməsi idarəçilik sisteminin iflic olmasına səbəb oldu. Strateji qərarların qəbulunda ardıcıllıq və koordinasiya yox idi, yerli və mərkəzi hakimiyyət orqanları arasında ciddi uyğunsuzluqlar yaşanırdı. Paralel strukturlar, silahlı dəstələrin siyasi proseslərə müdaxiləsi, fərqli siyasi qruplar arasında hakimiyyət uğrunda mübarizə ümumi idarəetmə sistemini zəiflətmişdi.

      İdarəetmənin bu şəkildə zəifləməsi nəticəsində dövlətin əsas funksiyaları – sabitliyi qorumaq, əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək və inkişaf üçün strateji qərarlar qəbul etmək – demək olar ki, həyata keçirilə bilmirdi. Bütün bunlar ictimai narazılığın artmasına, regionlarda separatizm meyillərinin güclənməsinə və ölkənin de-fakto parçalanmaq təhlükəsi ilə üzləşməsinə səbəb olmuşdu.

      Bu kontekstdə 1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkədə yeni bir idarəetmə fəlsəfəsi və dövlətçilik yanaşması formalaşdı. Dərin dövlətçilik ənənələrinə söykənən bu yanaşma ilk növbədə kadr islahatlarını əhatə etdi – dövlət strukturlarında səriştəli, təcrübəli və milli maraqları üstün tutan şəxslərin vəzifəyə gətirilməsi dövlət aparatının funksional və effektiv fəaliyyətini bərpa etdi.

4. Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın tələbi ilə yenidən siyasi rəhbərliyə qayıdışı Azərbaycan tarixində hansı strateji və ideoloji boşluğu doldurdu? Sizcə, Heydər Əliyevin bu qayıdışı sadəcə siyasi hadisə idi, yoxsa milli identitetin və dövlət modelinin yenidən təşəkkülüdür?

      Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın tələbi ilə yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışı, sadəcə bir siyasi dəyişiklik deyil, həm də Azərbaycan dövlətçiliyində mövcud olan strateji, ideoloji və institusional boşluğun fundamental şəkildə doldurulması idi. 1991–1993-cü illərdə ölkədə hökm sürən idarəetmə böhranı, siyasi qeyri-sabitlik, milli həmrəyliyin yoxluğu və dövlət strukturlarının zəifliyi Azərbaycanın suverenliyini ciddi təhlükə altına salmışdı. Həmin dövrdə ölkə həm xarici təhdidlər – Ermənistanın hərbi təcavüzü və işğalçılıq siyasəti, həm də daxili siyasi parçalanma və silahlı dəstələrin özbaşınalığı ilə üzləşmişdi.

      Belə bir mürəkkəb və ziddiyyətli şəraitdə Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı milli identitetin, suveren dövlətçilik modelinin və strateji inkişaf kursunun əsaslı şəkildə təşəkkül tapmasına gətirib çıxardı. İlk olaraq, ölkədəki hərc-mərcliyə son qoyuldu, hüquq və qanunçuluq prinsiplərinə əsaslanan sabit cəmiyyət formalaşdırıldı. Daha sonra “Əsrin müqaviləsi” kimi tanınan neft strategiyası həyata keçirildi. Bu mühüm iqtisadi qərar yalnız ölkəyə milyardlarla xarici investisiya cəlb etməklə kifayətlənmədi, eyni zamanda Azərbaycanın beynəlxalq arenadakı mövqeyini gücləndirdi, onun geosiyasi və geoiqtisadi statusunu tamamilə dəyişdi.

      Heydər Əliyev dövləti sadəcə idarə etmədi – o, dövləti yenidən qurdu. Onun rəhbərliyi ilə idarəçilik mədəniyyəti formalaşdı, dövlət aparatında meritokratiya və peşəkarlıq prinsipləri gücləndirildi, milli ideologiya bərpa edildi və vətəndaşlarda dövlətə inam hissi yenidən dirçəldi.

      Buna görə də Heydər Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışı sadəcə bir siyasi hadisə deyil, eyni zamanda milli dirçəlişin, ideoloji qurtuluşun və çağdaş dövlətçilik modelinin əsasını qoyan tarixi bir dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Bu qayıdışla Azərbaycan təkcə böhrandan çıxmadı, həm də gələcəyə doğru inamla irəliləyən modern və güclü dövlətə çevrildi.

5. Azərbaycan dövlətinin Konstitusiya əsasları, ordusu, diplomatik əlaqələri və iqtisadi modeli məhz bu dövrdə necə sistemləşdirildi?

       Azərbaycan dövlətinin Konstitusiya əsaslarının, ordu quruculuğunun, diplomatik əlaqələrinin və iqtisadi modelinin sistemli şəkildə formalaşdırılması məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra – 1993-cü ildən etibarən başlanmışdır. Bu dövr yalnız müstəqil dövlətin möhkəmləndirilməsi baxımından deyil, həm də onun sabit, funksional və gələcəyə hesablanmış idarəçilik modelinin yaradılması baxımından həlledici mərhələ kimi tarixə düşmüşdür.

      Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə hüquqi dövlətin qurulması və konstitusion əsasların müəyyən olunması istiqamətində sistemli addımlar atıldı. 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyası qəbul olundu. Bu sənəd dövlətin hüquqi bazasını müəyyən etdi, hakimiyyət bölgüsü prinsipi – qanunverici, icraedici və məhkəmə hakimiyyəti – aydın şəkildə təsbit edildi. Konstitusiya insan hüquq və azadlıqlarının qorunması, siyasi sabitlik və demokratik dəyərlərin təşviqi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyırdı.

     Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin təşkili və peşəkar ordu modelinin yaradılması prosesi sürətləndirildi. Əsaslı struktur islahatları həyata keçirildi, vahid komandanlıq prinsipi bərqərar olundu. Həmçinin, hərbi təhsil sahəsində də mühüm addımlar atıldı. Bu kontekstdə Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseyin fəaliyyətini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılan bu təhsil müəssisəsi Azərbaycan Ordusunun parlaq, intizamlı və vətənpərvər zabitlərlə təmin olunmasında mühüm rol oynamışdır.

      Bütün bu tədbirlər nəticəsində sonrakı illərdə Azərbaycanın güclü və müasir çağırışlara cavab verən ordusu formalaşdı. 2020-ci ildə Vətən müharibəsində qazanılan möhtəşəm Qələbə də həmin ordu quruculuğunun məntiqi nəticəsi idi.

      1993-cü ildən başlayaraq Azərbaycan müstəqil xarici siyasət kursu formalaşdırdı. Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələr genişləndirildi, ölkə Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, ATƏT, BMT, GUAM və digər platformalarda aktiv rol oynamağa başladı. 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması isə Azərbaycanın geosiyasi əhəmiyyətini artıraraq onu beynəlxalq enerji təhlükəsizliyində strateji tərəfdaşa çevirdi. 

      Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə keçid iqtisadiyyatından bazar iqtisadiyyatına keçid üçün əsaslı islahatlar həyata keçirildi. Özəlləşdirmə proqramları, xarici sərmayənin qorunması, bank və vergi sisteminin təşkili ilə bağlı hüquqi baza yaradıldı. “Əsrin müqaviləsi” ilə ölkəyə milyardlarla dollar investisiya axını başladı. Neft gəlirləri dövlət tərəfindən strateji şəkildə idarə olundu və Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu yaradıldı.

      Eyni zamanda qeyri-neft sektorunun inkişafına da təkan verildi, regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramları tərtib olundu. Bu siyasət nəticəsində Azərbaycan iqtisadiyyatı təkcə enerji sektoru ilə deyil, eyni zamanda kənd təsərrüfatı, sənaye, infrastruktur və xidmət sahələri ilə də möhkəmləndirildi.

      Nəticə etibarilə, Heydər Əliyevin 1993-cü ildə siyasi rəhbərliyə qayıdışı ilə Azərbaycan Respublikasının konstitusion quruluşu, ordu potensialı, beynəlxalq əlaqələri və iqtisadi strategiyası sistemli şəkildə formalaşaraq müasir dövlətçiliyin təməl sütunlarına çevrildi. Bu proseslər sayəsində Azərbaycan qısa müddətdə sabit, suveren və inkişaf edən bir dövlətə çevrildi.

6. Tarixçi olaraq 15 İyun tarixinin tarixi-siyasi mahiyyətinin cəmiyyət tərəfindən daha dərindən mənimsənilməsi üçün hansı təşəbbüsləri vacib hesab edirsiniz?

     15 İyun – Milli Qurtuluş Günü Azərbaycan tarixində yalnız siyasi sabitliyin bərpası deyil, həm də müstəqil dövlətçiliyimizin strateji əsaslarının qoyulduğu, milli identitetin və hüquqi idarəetmənin təşəkkül tapdığı mühüm bir dönüş nöqtəsidir. Bu əlamətdar günün cəmiyyət tərəfindən daha dərindən mənimsənməsi və onun ideoloji mahiyyətinin düzgün dərk olunması üçün kompleks və ardıcıl təşəbbüslərin həyata keçirilməsi vacibdir.

      İlk növbədə kütləvi informasiya vasitələrinin, xüsusilə də televiziya verilişlərinin rolu xüsusi qeyd olunmalıdır. Tarixi-siyasi mövzulara həsr olunmuş analitik proqramlar, sənədli filmlər, ictimai müzakirələr və intellektual debatlar bu məsələdə maarifləndirmə baxımından mühüm vasitə ola bilər. Televiziya – ən geniş auditoriyaya təsir imkanına malik olan platforma kimi – Milli Qurtuluşun mahiyyətini həm emosional, həm də elmi faktlarla auditoriyaya təqdim etməlidir. Burada təkcə siyasi proseslər yox, həm də xalqın keçirdiyi psixoloji dönüş, ictimai iradənin formalaşması kimi məqamlar da vurğulanmalıdır.

     Eyni zamanda, təhsil müəssisələrinin – xüsusilə də orta məktəblər və ali təhsil ocaqlarının üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Tarix dərsliklərində 15 İyunun mahiyyəti yalnız xronoloji fakt kimi deyil, həm də milli şüur, dövlətçilik ideologiyası və vətəndaş məsuliyyəti kontekstində şərh olunmalıdır. Universitetlərdə tematik seminarlar, elmi konfranslar, bu mövzuya dair gənclərlə dərin və interaktiv müzakirələr təşkil edilməlidir. Bu, gənc nəslin öz dövlətinin keçdiyi çətin tarixi mərhələləri düşünərək dərk etməsinə kömək edəcək. Bundan əlavə, ictimai rəyin formalaşmasında dövlət qurumları, Qeyri-Hökumət Təşkilatları, media və ziyalılar birgə fəaliyyət göstərməlidirlər.      

      Nəticə etibarilə, 15 İyun tarixinin cəmiyyət tərəfindən yalnız “bayram” kimi deyil, dövlətçilik dərsi kimi qəbul olunması üçün davamlı təbliğat, elmi yanaşma və mədəni təsir üsullarının paralel şəkildə tətbiqi zəruridir. Bu təşəbbüslər yalnız keçmişi dərk etməyə deyil, həm də gələcək nəsillərə sağlam və vətənpərvər düşüncə mirası qoymağa xidmət edir.

7. 1993-cü ildəki siyasi və institusional dağınıqlıq fonunda atılan strateji addımlar bu gün Azərbaycanın daxili sabitliyi və beynəlxalq mövqeyi üçün hansı təməl rolunu oynamışdır? Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi irsi bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə yürüdülən milli inkişaf və suverenlik strategiyalarında hansı formada davam etdirilir?

     1993-cü ildəki siyasi və institusional dağınıqlıq fonunda ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən atılan strateji addımlar bu gün Azərbaycanın daxili sabitliyinin qorunmasında, müstəqil dövlət modelinin möhkəmləndirilməsində və beynəlxalq mövqeyinin güclənməsində təməl rol oynamışdır. Həmin dövrdə dövlət strukturları iflic vəziyyətdə idi, qanunçuluq pozulmuş, idarəetmə mexanizmləri parçalanmış, silahlı dəstələr arasında qarşıdurmalar dövlətin suverenliyini təhlükə altına almışdı.

      Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra ilk növbədə idarəetmənin institusional əsaslarını bərpa etdi, hüquqi dövlətin qurulması istiqamətində fundamental qərarlar qəbul olundu. Yeni Konstitusiyanın qəbulu (1995), milli ordunun formalaşdırılması, dövlətçiliyin ideoloji əsaslarının müəyyən edilməsi və xarici siyasətdə balanslaşdırılmış kursun yaradılması Azərbaycanın gələcək inkişafı üçün möhkəm bünövrə rolunu oynadı.

     Eyni zamanda iqtisadiyyatın yenidən qurulması və xarici sərmayənin cəlb olunması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər – xüsusilə də “Əsrin müqaviləsi” və Neft Fondu kimi uzunmüddətli mexanizmlərin yaradılması – bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatının dayanıqlığını təmin edən əsas sütunlara çevrilmişdir. O dövrdə atılan bu strateji addımlar nəticəsində Azərbaycan yalnız daxili sabitliyə nail olmadı, həm də beynəlxalq arenada etibarlı və müstəqil tərəfdaş kimi qəbul olunmağa başladı.

      Bu siyasi irs bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müasir çağırışlara uyğun şəkildə inkişaf etdirilərək milli inkişaf və suverenlik strategiyalarında öz davamını tapır. İlham Əliyev bu irsi sadəcə qorumaqla kifayətlənməyib, onu dinamik, müasir və çevik dövlət idarəçiliyi modeli ilə zənginləşdirib. Onun rəhbərliyi ilə həyata keçirilən dayanıqlı iqtisadi inkişaf proqramları, regionların kompleks inkişafı, ordu quruculuğunun gücləndirilməsi, nəqliyyat və enerji layihələrinin genişləndirilməsi Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi strateji xəttin məntiqi davamıdır.

      Ən mühüm tarixi nəticə isə 2020-ci ildə Azərbaycan Ordusunun Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsində qələbə qazanması, torpaqlarımızın azad olunması və dövlət suverenliyimizin tam bərpa olunması oldu. Bu Zəfər, əslində, 1993-cü ildə qoyulan dövlətçilik əsaslarının və milli birlik ruhunun real təcəssümüdür. Heydər Əliyevin siyasi irsi — bu günün sabit, güclü və qalib Azərbaycanının ideoloji və strateji təməlidir.

Müsahibəyə görə Sənan Xəlilova təşəkkür edirik.

***

Qusar rayonunu təmsil edən “Şahdağ Qusar” futbol komandası 2024-2025-ci illər  mövsümündə uğurlu oyun nümayiş etdirərək, çempionluq tituluna sahib çıxmışdır. Mövsüm ərzində məğlubiyyətsiz oyunları və əzmkar çıxışı ilə diqqət çəkən komandanın prezidenti Elçin Cananovla komandanın çempionluğa gedən yoldakı addımları, klubun peşəkar idarəetmə prinsipləri və gələcək planları ilə bağlı həmsöhbət olduq.

Müsahibəni təqdim edirik.                                                                   

1.Rəhbərlik etdiyiniz "Şahdağ Qusar" futbol komandası mövsüm ərzində uğurlu nəticələr əldə etmişdir. Klub rəhbəri olaraq, uzunmüddətli inkişaf strategiyanız nədən ibarətdir? Siz "Şahdağ Qusar" ın gələcək vizionunu necə görürsünüz?

“Şahdağ Qusar” futbol klubunun uzunmüddətli inkişaf strategiyasının əsas məqsədi komandanı daha yüksək səviyyəyə qaldırmaq və region futbolunun inkişafına töhfə verməkdir. Keçən il əsas hədəfimiz birinci liqaya vəsiqə qazanmaq idi. Komandamız həmin mövsümdə əzmkarlıq göstərərək üçüncü yeri tutdu və bürünc medallarla kifayətləndi. Bu il isə keçən ilin təcrübəsindən dərs alaraq daha ciddi hazırlıq, planlı taktika və məqsədyönlü fəaliyyətlə qarşımıza qoyduğumuz məqsədə çatdıq. Mövsüm ərzində keçirdiyimiz 26 oyunun 23-də qalib gəldik, 3 oyunu heç-heçə başa vurduq və heç bir məğlubiyyətimiz olmadı. Bu nəticə, ilk növbədə, komandanın birliyinin və azarkeşlərin sonsuz dəstəyinin bariz nümunəsidir. Hazırda əsas məqsədimiz komandanı Premyer Liqaya yüksəltməkdir. Əminəm ki, “Şahdağ Qusar” futbol klubu növbəti mövsümlərdə də uğurları ilə rayonumuzun və ölkəmizin idman şərəfini daha yüksək səviyyədə təmsil edəcək.

2.Klubun peşəkar fəaliyyəti Qusar rayonunun idman həyatına necə təsir göstərir? Bölgədə idman mədəniyyətinin inkişafına, gənclərin futbola marağının artmasına necə töhfə verir?

Azərbaycanın şimal bölgəsi hər zaman idmana xüsusi marağı ilə seçilmişdir. Qusar rayonu da bu baxımdan istisna deyil. Rayon əhalisinin futbola olan marağı və dəstəyi, xüsusilə gənclərin idmana olan həvəsi idman mədəniyyətinin inkişafında mühüm rol oynayır. Qusar rayonunda fəaliyyət göstərən “Şahdağ Qusar” futbol klubu bu prosesin əsas aparıcı qüvvələrindən biridir. Rayonda bir neçə uşaq futbol məktəbinin və komandasının fəaliyyət göstərməsi futbolun kütləviliyini artırır, eyni zamanda gənc istedadların aşkara çıxarılmasına şərait yaradır. Qusar Azərbaycanın yeganə rayonudur ki, ikinci liqada eyni anda iki komanda – “Şahdağ Qusar” və “Qusar” komandaları ilə təmsil olunub. Bu, bölgədə futbola olan marağın və futbolçuların potensialının nə qədər yüksək olduğunu göstərir. “Şahdağ Qusar” futbol klubu öz uğurları ilə yalnız klubun deyil, ümumilikdə rayonun idman həyatının canlanmasına təkan verir. Klubun peşəkar fəaliyyəti Qusarda idman mədəniyyətinin inkişafına, gənclərin futbola və sağlam həyat tərzinə meylinin artmasına mühüm təsir göstərir. Bu həm yeni idmançılar üçün motivasiya mənbəyidir, həm də rayonda futbolun sosial əhəmiyyətini daha da artırır.

3. Mövsüm ərzində keçirdiyiniz bütün oyunları məğlubiyyətsiz başa vurmusunuz. Çempionluq statusu təsadüfi deyildi. Bu uğura aparan prosesin əsas mərhələlərini və qarşılaşdığınız çətinlikləri necə xarakterizə edərdiniz?

2024–2025-ci illər mövsümü “Şahdağ Qusar” futbol klubu üçün çox əlamətdar bir dövr oldu. Bu mövsüm klubun yaranmasının 75-ci ildönümünə təsadüf edirdi və məhz bu tarixi hadisə komandamız üçün həm böyük məsuliyyət, həm də güclü motivasiya mənbəyi oldu. İldönümü çərçivəsində həm futbolçularımız, həm də məşqçi heyətimiz özlərini daha böyük məqsədlərə həsr edərək, hər oyunda maksimum əzmkarlıq nümayiş etdirdilər. Mövsüm ərzində qarşılaşdığımız rəqiblər güclü və iddialı idi. Xüsusən son tura qədər çempionluq statusunun qeyri-müəyyən qalması yarışın gərginliyini daha da artırdı. Hər matç bizim üçün çətin sınaq idi və futbolçular həm texniki, həm də psixoloji cəhətdən yüksək səviyyədə hazır olmalı idilər. Yekunda mövsüm ərzində bütün oyunları məğlubiyyətsiz başa vurmağımız təsadüfi deyildi. Hər bir qələbə arxasında planlı hazırlıq, məşqçi heyətinin peşəkar yanaşması və oyunçuların yüksək intizamı dayanırdı. Mövsüm ərzində qapımıza cəmi 8 top buraxdıq ki, bu da müdafiə xəttinin təşkilatçılıq və dayanıqlığının bariz nümunəsidir.

4.Çempionluq uğurunu təşkilati idarəetmə baxımından necə izah edərdiniz? Bu uğur planlı strategiyanın nəticəsidir, yoxsa daha çox texniki heyətin taktiki üstünlüyü ilə bağlı idi?

“Şahdağ Qusar” futbol klubunun çempionluq uğuru hərtərəfli hazırlıq və planlı strategiyanın nəticəsi idi. Mövsüm başlamazdan əvvəl qarşıya qoyulan məqsədlərin reallaşdırılması üçün səmərəli idarəetmə modeli qurduq. Bu idarəetmə prosesi həm maddi-texniki bazanın gücləndirilməsini, həm də oyunçuların və texniki heyətin qarşılıqlı əməkdaşlığını əhatə edirdi. Bu bizə komanda daxilində yüksək motivasiya və intizam mühiti yaratmağa imkan verdi. İdarəetmə baxımından komandanın hərtərəfli dəstəklənməsi, məşqlərin düzgün planlaşdırılması və futbolçuların oyun təcrübəsinin artırılması əsas prioritetlərdən biri oldu. Bundan əlavə, texniki heyətin peşəkar fəaliyyəti və oyunlara taktiki hazırlığı da uğurun ayrılmaz tərkib hissəsi idi. Hər oyun üçün fərqli taktiki yanaşmaların tətbiq edilməsi, rəqiblərin güclü və zəif tərəflərinin düzgün analiz olunması və oyun planının buna uyğunlaşdırılması nəticəsində komanda mövsüm ərzində məğlubiyyətsiz irəlilədi. Beləliklə, “Şahdağ Qusar” futbol klubunun çempionluq uğuru həm planlı təşkilati idarəetmənin, həm də texniki heyətin taktiki üstünlüyünün birgə nəticəsi kimi dəyərləndirilə bilər. Bu sinerji komandanın hərtərəfli inkişafına və davamlı uğurlarına möhkəm təməl yaratdı.

5. Əsas rəqibiniz olan "Şəfa" komandası ilə oyun və finalda "Dinamo" ilə qarşılaşma liderlik mübarizəsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edən oyunlar idi. Siz bu görüşləri necə qiymətləndirirsiniz? Texniki- taktiki baxımdan bu oyunlara necə hazırlaşmışdınız?

 Mövsümün gedişində “Şahdağ Qusar” futbol klubu üçün ən önəmli oyunlar “Şəfa” və “Dinamo” komandalarına qarşı keçirilən qarşılaşmalar oldu. İlk dövrlərdə çempionluq uğrunda bir neçə komanda mübarizə aparsa da, oyunlar irəlilədikcə rəqiblər xal itirməyə başladılar. Bu vəziyyətdə əsas rəqibimiz “Şəfa” komandası idi. “Şəfa” ilə oyun gərgin mübarizə şəraitində keçdi. Tribunaların dolması, azarkeşlərin böyük həvəsi və rayon rəhbərliyinin inamı və dəstəyi futbolçularımız üçün həm əlavə motivasiya, həm də çox böyük məsuliyyət idi. Komanda texniki heyətin rəhbərliyi ilə bu oyuna xüsusi hazırlıqla yanaşdı. Hər iki oyunda komandaların oyun üslubunun hər bir detalı incələnmişdi. Bu oyunlarda əldə olunan uğurlar klubun yalnız meydandakı gücünü deyil, həm də təşkilati və texniki hazırlığın nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bir daha sübut etdi. Komanda bütün mövsüm boyu olduğu kimi, bu iki çətin qarşılaşmada da əsl komanda ruhunu və əzmkarlığını göstərərək, mövsümü çempion kimi başa vurmağı bacardı.

6.Şahdağ Qusar futbol klubunun oyunlarında möhtəşəm azarkeş dəstəyinin şahidi olurduq. Sizin fikrinizcə, bu güclü azarkeş dəstəyi komandanın performansına, psixoloji hazırlığına necə təsir göstərirdi? Klubun azarkeşlərlə əlaqəsi, ictimaiyyətlə əlaqələr strategiyası necə qurulub?

 “Şahdağ Qusar” futbol klubunun oyunlarında tribunaların dolması və azarkeşlərin coşqulu dəstəyi komanda üçün motivasiya baxımından əvəzsiz rol oynadı. Futbolçular tribunada azarkeşlərini gördükdə, meydanda mükəmməl oyun nümayiş etdirməyə çalışırdılar. Azarkeşlərin daim yanımızda olması komandanın psixoloji hazırlığına da böyük təsir göstərirdi. Gərgin oyunlarda tribunaların gurultusu futbolçulara əlavə güc verirdi və meydanda daha əzmkar çıxış etmələrinə şərait yaradırdı. Qusar ictimaiyyəti və azarkeşlər qarşısında məsuliyyət hissimiz çox böyük idi. Biz öz aramızda hər zaman deyirdik ki, bu çempionluq Qusar xalqına, bizi bütün mövsüm boyu dəstəkləyən insanlara hədiyyə olmalıdır. Buna görə də komandamız yalnız öz uğuru üçün deyil, eyni zamanda azarkeşlərin ümidlərini doğrultmaq üçün əzmlə mübarizə apardı. Sonda, komanda olaraq çempionluq kubokunu Qusara gətirməyi bacardıq. Qusar Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı cənab Sahir Məmmədxanovun göstərişi ilə Qusar Rayon Mərkəzi Meydanında  möhtəşəm qarşılanma mərasimi baş tutdu. Sevincimizi azarkeşlərimizlə və bütün rayon ictimaiyyəti ilə bölüşmək imkanımız oldu.

7.Çempionluqdan sonra klubun qarşısında dayanan əsas çağırışlar hansılardır? Yeni uğurlar üçün hər hansı struktur dəyişiklikləri nəzərdə tutulurmu?

“Şahdağ Qusar” futbol klubu üçün çempionluq yalnız böyük nailiyyət deyil, həm də yeni mərhələnin başlanğıcıdır. Qarşıda duran əsas çağırışlardan biri heyətin gücləndirilməsi və mövcud strukturun təkmilləşdirilməsidir. Peşəkar liqa çempionluğu kluba həm reputasiya, həm də məsuliyyət qazandırır. Növbəti mövsümdə bu səviyyəni qoruyub saxlamaq və daha yüksək uğurlara imza atmağa çalışacağıq. Bütün bu addımların məqsədi klubun davamlı inkişafını təmin etməkdir. “Şahdağ Qusar” futbol klubunun əsas prioriteti yalnız qısamüddətli nəticələrə deyil, həm də uzunmüddətli strategiyaya əsaslanan möhkəm təməl üzərində gələcəkdə daha böyük uğurlara imza atmaqdır.

8.Son olaraq, rayon ictimaiyyəti, futbolsevərlər və azarkeşlərinizə çatdırmaq istədiyiniz vacib mesajınız varmı?

 “Şahdağ Qusar” futbol klubunun uğurları yalnız komandanın deyil, bütövlükdə Qusar ictimaiyyətinin və hər bir azarkeşimizin qələbəsidir. Azarkeşlərin hər oyunda coşqu ilə komandamızı dəstəkləməsi bizim üçün böyük stimul idi. Eyni zamanda, rayon rəhbərliyinə bizlərə göstərilən diqqət və qayğıya, dəstəyə görə öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Rayon ictimaiyyətinə, futbolsevərlərə və azarkeşlərimizə çatdırmaq istədiyim əsas mesaj budur ki, bu qələbə sizin qələbənizdir. Siz bizim arxamızda möhkəm dayandınız, biz də əlimizdən gələni etdik ki, sizin ümidlərinizi doğruldaq. Qarşıda daha böyük planlarımız var. Klubun uzunmüddətli inkişafı üçün çalışırıq və əmin olun ki, komandamız Qusarın adını yüksək səviyyədə təmsil etməyə davam edəcək. Rayon rəhbərliyi, azarkeşlər və bütün Qusar ictimaiyyəti ilə birlikdə daha böyük nailiyyətlərə imza atacağımıza inanıram. Təşəkkür edirəm!

***

Quba -Xaçmaz Regional Mədəniyyət İdarəsi Qusar rayon Mədəniyyət Mərkəzi Hil kənd Folklor evinin direktor əvəzi İsrafilov İkraməddin Murad oğlu ilə müsahibə

Hər bir xalqın tarixi, adət-ənənələri onun mədəniyyətində təcəssüm olunur. Yəni xalq öz mədəniyyəti ilə tanınır. Qədim tarixə malik mədəniyyətimizin mühüm bir şaxəsini folklor yaradıcılığı təşkil edir. Folklor bir xalqın ruhunu, tarixini və dünyagörüşünü əks etdirən ənənəvi yaradıcılıq nümunələridir.

Azərbaycanın qədim tarixə malik xalq yaradıcılığı və qeyri-maddi mədəni irsinin qorunması, zənginləşdirilməsi və təbliğində bədii özfəaliyyət kollektivləri, dərnəkləri və birliklərin xüsusi rolu vardır. Bu baxımdan geniş yaradıcılıq imkanları və potensialına malik "Mel" folklor kollektivinin adını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Çoxəsrlik ənənələri folklor nümunələrimizdə yaşadan ləzgi ansamblının rəhbəri İkraməddin İsrafilov ilə həmsöhbət olduq.

Müsahibəni təqdim edirik.

1.Qusarda folklorun çoxəsrlik ənənəsi var. Rayon əhalisinin böyük hissəsini təşkil edən ləzgilər tarixin bütün dövrlərində öz adət-ənənələrini, mədəniyyətlərini qoruyub saxlayıblar. Bu adətlərin qorunması və təbliğində uzun illər əməyi olan insanları bir arada birləşdirən “Mel” folklor ansamblının tarixi haqqında ətraflı məlumat almaq istərdik.

Hil kəndində folklor ansamblının yaranma tarixi ötən əsrin 70-ci illərinə gedib çıxır. 1976-cı ildə kənd mədəniyyət evində yaradılan “Mel” folklor ansamblı yerli əhalinin iməcilik adəti olan “mel”in təbliği ilə məşğuldur. Ansambl həmin vaxt sovxozun fəhlələrindən, məktəblilərdən və mədəniyyət evinin işçilərindən təşkil olunmuşdur. Daha sonra fəaliyyətini daha da genişləndirərək 1987-ci ildə “Mel” “Xalq kollektivi” adına layiq görülmüşdür.

2.Xalqın adət-ənənələrinin qorunması və tanıdılmasında ansamblın rolunu necə qiymətləndirirsiz?

Folklor kollektivi rəngarəng musiqilər təqdim etməklə yanaşı, eyni zamanda, Qusar rayonuna məxsus qədim el sənətkarlıq nümunələrinin təbliğini də həyata keçirir. “Mel” sözünün mənası könüllü iməcilik deməkdir. Eyniadlı folklor ansamblının təqdim etdiyi musiqili quruluşlarda da bu, öz əksini tapır. Kollektivin bayram şənliklərində təqdim etdiyi quruluşlarda xalqın adət-ənənələrinin tanıdılması xüsusi yer tutur. Təqdimatımızı izləyənlər qədim adətlərimizdən xəbər tuturlar. Bizim də əsas məqsədimiz folklorumuzu yaşatmaqdır.

3.Folklor ansamblının repertuarında hansı musiqilər üstünlük təşkil edir? Musiqili kompozisiyalarda nə təsvir edilir?

Musiqi qrupunun repertuarına, əsasən, ləzgilərə məxsus unudulmaqda olan qədim musiqilər, el nəğmələri və vətənpərvər ruhlu ifalar salınmışdır. Təqdim edilən əsas kompozisiyalardan birində gəlin köçən qızın cehiz hazırlığı təsvir olunub. Burada toy hazırlıqlarını vaxtında yekunlaşdıra bilməyən ailəyə iməcilik təşkil olunaraq kömək edilir.

Folklor qrupu xalça, kilim toxunması, yun əyirib yorğan-döşək salınması və başqa bu kimi işləri el nəğmələrinin müşayiəti ilə təqdim edir. Təqdimat özündə əməyi, yardımsevərliyi təbliğ etməklə yanaşı, elin xeyir-duası ilə qurulan ailələrin möhkəmliyini də ehtiva edir.

Folklor qrupunun üzvləri bayram tədbirlərində yerli sakinlərlə bir yerdə toplaşır, qədim mahnıları səsləndirir, müxtəlif əyləncəli oyunlar keçirir və rəqs edirlər.

Kollektivin repertuarında “Pərizada”, “Alagözlü”, “Zöhrəxanım”, “Gam xrazvay ruş”, “Aşuqdinni ruşan mani”, “Hilividin ruş” kimi mahnılar, “Kaxva”, “Məhərrəmxür”, “Lezgid ruş” kimi oyun havaları əsas yer tutur.

4.“Xalq kollektivi” adına layiq görülmüş, rayon, həmçinin bütün ölkə ərazisində seçilən kollektiv olaraq, yerli folklorun tanıdılması istiqamətində hansı işlər həyata keçirilir?

“Mel” folklor kollektivi 1979-cu ildə respublika festivalında III yerə, bir il sonra isə mədəni-maarif müəssisələrinin fəaliyyətinə ictimai baxışın yekunlarına görə Respublika Mədəniyyət Nazirliyinin keçici Qırmızı bayrağına və pul mükafatına layiq görülmüşdür. 1987-ci ildə keçirilən II Respublika festivalının laureatı olmuş kollektivə həmin il “Xalq kollektivi” adı verilmişdir. 2019-cu ildə Folklor kollektivlərinin zona baxışında iştirak etmişdir, Xaçmaz Ənənəvi Respublika Folklor Festivalının qaliblərindən biri olaraq II yerə layiq görülmüşdür.

Kollektiv ölkə əhəmiyyətli tədbirlərdə də fəallığı ilə seçilir. Ansambl 1 iyun 2024-cü il tarixində Ağsu rayonunda “Tərəkəmə çərşənbəsi” V Beynəlxalq Folklor Festivalında iştirak etmişdir. Ölkəmizin mədəniyyət paytaxtı Şuşanın Cıdır düzündə keçirilən “Xarıbülbül” musiqi festivalında iştirakı ilə şöhrətini daha da artırmışdır.

***

Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi 6 nömrəli Yol İstismarı MMC-nin direktoru Güloğlan Əliyevlə müsahibə                                                                                              

15, 16 aprel tarixlərində Qusar rayonu ərazisində müşahidə edilən yağışlı hava şəraiti bir sıra fəsadlara səbəb olmuşdur. Baş vermiş fəsadların aradan qaldırılması məqsədilə rayonun aidiyyəti dövlət qurumları tərəfindən operativ tədbirlər görülmüşdür.

Bu istiqamətdə görülmüş işlərlə bağlı Azərbaycan Avtomobil yolları Dövlət Agentliyi 6 nömrəli Yol İstismarı MMC-nin direktoru Güloğlan Əliyevlə müsahibəni təqdim edirik.

1.Yağışlı hava şəraitinin müşahidə olunacağının proqnozunun qabaqcadan verildiyini nəzərə alaraq, hansı qabaqlayıcı tədbirlər görülmüşdür?

Respublika ərazisində gözlənilən yağıntılı hava ilə əlaqədar rayon ərazisində baş verə biləcək hadisələrin və fəsadların qarşısının alınması, qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi üçün 14 aprel 2025-ci il tarixində Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının yanında  rayon Fövqəladə hallar komissiyasının iclası keçirilmişdir. İclasda sel sularına məruz qalma ehtimalı olan ərazilər, yaşayış məntəqələri müəyyən edilmiş, sel təhlükəsi olan ərazilərə yaxın yerlərə cəlb oluna biləcək texnikaların sayı dəqiqləşdirilmiş, idarələrdə növbətçiliyin təşkili, müvafiq infrastrukturun tam hazır vəziyyətə gətirilməsi, təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsi ilə bağlı rayonun xidmət sahələrinin rəhbərlərinə ciddi tapşırıqlar verilmişdir.

Verilmiş tapşırıqlara uyğun olaraq, Yol İstismar İdarəsi tərəfindən işçi qüvvənin, nəqliyyat vasitələrinin hazır vəziyyətə gətirilməsi və materialla təmin edilməsi, texnikaların ərazilər üzrə paylanması, işçilərin növbəli iş rejiminin tədbiq olunması işləri həyata keçirilmişdir.

2.Rayon ərazisində müşahidə olunmuş güclü yağış hansı fəsadları törətmiş, fəsadların aradan qaldırılması istiqamətində hansı işlər görülmüşdür?

15, 16 aprel tarixlərində rayon ərazisində güclü yağışla yanaşı, dağ kəndlərində güclü qar müşahidə edilmişdir. Laza kəndi və Sudur nümayəndəliyinin ərazisində 1 metrə yaxın qar oturmuşdur. Həmçinin, güclü yağışla əlaqədar avtomobil yollarından sel sularının keçməsi lil, torpaq və daş-kəsəyin yollarda hərəkətə maneə yaratmasına səbəb olmuşdur. Kuzun, Əniq, Zindanmuruq, Suvacal, Cağar, Çətkün, Xuray, Hil kəndlərində kənd daxili yollar yararsız vəziyyətə düşmüşdür.

Qusar rayon Yol İstismar İdarəsi tərəfindən adı çəkilən kəndlərdə avtoqreyder vasitəsilə yollar yenidən bərpa edilmişdir. Qusar-Həzrə-Zuxul yolunun 33-cü kilometrliyində yolun yağış suları tərəfindən yuyulmuş asfalt örtüyü, Laza və Sudur istiqamətində kəndlərə gedən yollar qardan təmizlənərək, gediş-gəliş bərpa edilmişdir.

3.Laza yolunda qar əriməsi nəticəsində baş vermiş sürüşmə hadisəsindən sonra yolda hərəkətin bərpası istiqamətində hansı tədbirlər görülmüşdür?

Son günlərdə havaların isti keçməsi ilə əlaqədar dağlıq ərazilərə yağmış qarın əriməsi müşahidə olunur. Bu da sürüşmə təhlükəsini qaçılmaz edir.

Qusar-Əniq-Laza avtomobil yolunun 37-ci kilometrliyində iki hissədə torpaq sürüşməsi baş vermişdir. Nəticədə böyük bir qaya parçası yolun hərəkət hissəsinə düşərək yolu bağlamışdır. Operativ müdaxilə nəticəsində qaya parçası texnikalar vasitəsilə parçalanaraq yoldan kənarlaşdırılmışdır.

Qarın əriməsi ilə suyun səviyyəsi artaraq, Qusar-Laza avtomobil yolunun 36-cı kilometrliyində yolun hər iki yamacını yumuşdur. Suyun həcmi çox olduğu üçün həmin yolda quraşdırılmış süni qurğular vasitəsilə suyu kənarlaşdırmaq mümkün olmadığı üçün, əraziyə texnikalar və işçi qüvvəsi cəlb olunmuşdur. Suyun yolun hərəkət hissəsindən kənarlaşdırılması istiqamətində işlər aparılmışdır. Adı çəkilən yollarda hərəkət bərpa edilmişdir.

4.Gələcəkdə baş verə biləcək oxşar hadisələr zamanı yarana biləcək fəsadların minimuma endirilməsi və operativ şəkildə aradan qaldırılması məqsədilə hansı qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi planlaşdırılıb?

Xüsusi ilə qış fəslində qarın yağması nəticəsində yollarda buz örtüklərinin yaranmaması üçün duz, qum, sürtkü materiallarının toplanması kimi tədbirlər həyata keçirilir. Mövcud texnikalar saz vəziyyətdə saxlanılır. Güclü leysan və qarın yağması, küləkli hava şəraiti nəticəsində yollarda yaranan maneələr operativ şəkildə aradan qaldırılır, avtomobil yollarına mütəmadi olaraq baxış keçirilir. Xüsusən də, bu yollarda quraşdırılmış suötürücü boruların giriş və çıxış hissələri yığılan çirkablardan təmizlənir ki, ötürücülük qabiliyyəti aşağı düşməsin.

***

Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatının direktoru ilə müsahibə

Müsahibəni təqdim edirik.

Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatı  nə vaxtdan fəaliyyətə başlayıb və təşkilatın məqsədləri nədir?

“Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatı” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq 30 iyun 2022-ci il tarixdə dövlət qeydiyyatına alınaraq Mediasiya Şurasının İdarə Heyətinin 17 noyabr 2022-ci il tarixli qərarı ilə Mediasiya Şurasının üzvlüyünə qəbul edilib və təşkilat barədə məlumatlar mediasiya təşkilatları reyestrinə daxil edilmişdir.

18 noyabr 2022-ci il tarixindən etibarən Quba, Qusar, Xaçmaz, Xızı, Siyəzən, Şabran rayonları üzrə “Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatı” fəaliyyət göstərərək vətəndaşların həm könüllü, həmdə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada, müraciətlərinə baxırdı, hal-hazırda Qusar, Xaçmaz, Xızı, Siyəzən, Şabran rayonları üzrə vətəndaşların müraciətlərini qəbul edir.

-Radik bəy, Mediasiya nədir? Bu ifadənin mənasını necə açıqlaya bilərik?

“Mediasiya” Azərbaycan üçün artıq yeni söz deyil. Cəmiyyətdə qarşımıza çıxan problemlərin həllində, münaqişələrin yoluna qoyulmasında və gərginliyin azaldılmasında onun çox böyük rolu ola bilər. Sadəcə, medasiyanın geniş təbliğinə ehtiyac var ki, o, işlək institutlardan birinə çevrilsin. 

Mediasiya - mübahisələrin neytral və qərəzsiz, üçüncü tərəfin - mediatorun köməkliyi ilə məhkəmədəkənar həlli metodudur.

Mediasiya prosesi zamanı münaqişə tərəfləri sərbəst olaraq onları qarşılıqlı şəkildə qane edən qərar  verirlər. Mediator mübahisəni həll etmir, qərar vermir, tərəflərin mübahisəni həll etməsinə, qərar qəbul etməsinə kömək edir.

- Hansı hallarda mediasiya prosesinə müraciət oluna bilər?

Mediasiya prosesi münaqişə tərəfləri arasında yaxşı münasibətlərin yaradılması və qorunub saxlanması məqsədilə istənilən mübahisə üzrə tətbiq edilə bilər. Qanunvericiliyə uyğun olaraq ailə, əmək və kommersiya mübahisələrində ilkin  mediasiya nəzərdə tutulmuşdur. Bu o deməkdir ki, mübahisə tərəflərinin məhkəməyə müraciət etməzdən əvvəl mediasiya müraciət olunmalıdır.

Mediasiya prosesinin ümumi müddəti 30 gündən artıq olmayaraq davam edə bilər. Mübahisənin mürəkkəbliyi nəzərə alınaraq tərəflərin razılaşması ilə mediasiya prosesinin müddəti daha 30 gün müddətinə qədər uzadıla bilər.

- Mediasiyada insanları hansı xərclər gözləyir?

- Qanunun 36-cı maddəsinə görə, mediatora və ya mediasiya təşkilatına ödənilən haqq, o cümlədən mübahisə mediasiya vasitəsilə müsbət həll olunduqda mediatora və ya mediasiya təşkilatına ödənilən mükafat; mediasiyanın keçirilməsi ilə əlaqədar mediatorun və ya mediasiya təşkilatının çəkdiyi xərclər, o cümlədən mübahisənin baxıldığı yerə getmək üçün yol, yaşayış və yemək xərcləri daxildir. Eyni zamanda onu da qeyd edək ki, ilkin mediasiya sessiyasının xidmət haqqı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə müəyyən edilmişdir. Belə ki, ailə və əmək mübahisələrindən irəli gələn mübahisələr üzrə xidmət haqqı 50 manat təşkil edir. İlkin sessiyada çəkilən xərclər 10 manat kimi məhdudlaşdırılmışdır və təsdiq edici sənədlər olduqda tərəflər tərəfindən ödənilir.

- Mediasiya prosesi necə baş tutur?

Mediasiya sessiyaları təkilatın ofisində baxılır. İlkin mediasiya sessiyasında mediator mediasiyanın üstünlükləri bərədə və  tərəflərə mediasiya prosesinin qaydaları və proses iştirakçılarının hüquq və vəzifələri barədə məlumat verir. Öz qərəzsizliyini, neytrallığını təsdiq edir. Sonra hər bir tərəf  mübahisəni təsvir edir, mövqeyini bildirir, mübahisənin həlli üçün təklif verir. Bundan sonra mediator tərəflərin marağını aydınlaşdır, tərəflərin birgə, qarşılıqlı razılaşma ilə hər bir tərəf üçün sərfəli qərar qəbul etməsinə kömək edir.

-Yarandığı gündən etibarən rəhbərlik etdiyiniz təşkilatın fəaliyyəti, baxılan işlərin nəticələri ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?

Mediasiya Şurasının son 2024 ilin hesabatına əsasən, Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatına Qusar, Quba, Xaçmaz, Şabran, Siyəzən və Xızı rayonları üzrə 1610 iş daxil olmuşdur. Bunlardan bir tərəfin iştirak etdiyi 749 iş, (316 işə xitam verilmiş), hər iki tərəfin iştirakı etdiyi və baxılmış 545 iş üzrə 223 "Barışıq Sazişi" əldə olunmuşdur.

Azərbaycanın Şimal regionu üzrə bağlanan keyfiyyətli barışıq sazişlərinin sayına görə Qusar 1 saylı Mediasiya təşkilatı ən yüksək uğurlu nəticəni göstərmişdir.

Qusar 1 saylı Mediasiya Təşkilatının əsas məqsədi şəffaflıq, keyfiyyətli barışıq sazişlərinin bağlanılması, vətəndaş məmnuniyyətinin təmin olunmasıdır.

***

"Teatrımızın qədim tarixi ənənələri, gözəl nümunələri var.” Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının direktoru ilə müsahibə

Teatr– dünya üzərindəki ən təsirli sənət növlərindən biri olaraq cəmiyyətin psixologiyasına xitab etməyin ən asan və təsirli yoludur.

Azərbaycanın istənilən guşəsində incəsənətə, o cümlədən teatr sənətinə hörmətlə yanaşılır. Qusar rayonu da mədəniyyəti, incəsənəti, mənəvi irsi ilə seçilən bölgələrimizdən biridir.

Müsahibimiz Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının direktoru Faiq Qardaşovdur.

Müsahibəni təqdim edirik

- Faiq bəy, Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının tarixindən məlumat verməyinizi istərdik.

Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrı  Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin  3 iyul 1992 –ci il tarixli 374 saylı qərarı ilə, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirinin 26 iyul 1992-ci il tarixli 177 saylı əmri ilə yaradılıb.

Şərəfli bir tarixə malik olan Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrı zəngin sənət ənənələrinə malik bir kollektivdir.

Müəyyən illərdə teatrın rəhbəri vəzifəsində çalışmış sənətkarların təcrübəsindən yaralanan teatr bu gün zəhmətsevər yaradıcı fəaliyyəti ilə respublikada öz dəst-xətti olan bir sənət ocağına çevrilib. 1992-ci ildən 2017-ci ilədək teatrda 100-ə yaxın səhnə  əsəri səhnələşdirilmişdir. Yerli dramaturqlardan Asəf Mehman, Mirzəli Rüstəmov, Şafiddin Gereyxanov və başqa yazarların əsərlərindən yararlanan teatrımızın Azərbaycan klassikləri və müasirlərin yaradıcılığına  müraciət edərək hazırladığı tamaşalar tamaşaçı rəğbətini qazanmağa müvəffəq olmuşdur. 

- Rayon əhalisinin teatra olan marağı, teatrlarımızın indiki səviyyəsi (o cümlədən Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının) sizi qane edirmi?

Teatrlara maraq var. Təbii ki, Bakı ilə bölgə teatrlarına maraq eyni olmayacaq. Ancaq teatrımızı inkişaf etdirməyə çalışırıq. Hal-hazırda teatr çiçəklənən bir dövrünü yaşayır, günü-gündən inkişaf edir.  Səhnələşdirilən hər bir tamaşa bədii tərtibatı, dolğun rejissor işi, aktyor oyunu ilə seçilir. Teatrın inkişafında bizə öz diqqət və qayğısını əsirgəməyən Qusar Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı cənab Sahir Məmmədxanova öz dərin minətdarlığımızı bildiririk.

- Teatra rəhbərlik etdiyiniz dövrdən başlayaraq bu sahədə görülən işlər və qazanılan uğurlar haqqında nə deyə bilərsiniz?

Milli teatr prosesində fəal iştirak edən Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrı fəaliyyəti dövründə Azərbaycanın teatr tarixində əhəmiyyətli yer alaraq, Respublikada keçirilən müxtəlif teatr festivallarında və müsabiqələrdə yaxından iştirak etmiş, Respublikamızda, eləcə də Rusiya Federasiyasının Moskva şəhərində, Dağıstan Respublikasının Qasımkənd rayonlarında rəngarəng tamaşalar ilə çıxış edərək Azərbaycanın  milli teatr mədəniyyətini və bədii irsimizi təbliğ etmişdir.

- Teatrda hansı yeniliklər gözlənilir?

Bu yaxınlarda Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının Bakıda premyerası baş tutub. Bu barədə məlumat verməyinizi istərdik.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi və Akademik Milli Dram Teatrının təşkilatçılığı ilə keçirilən "Bölgə Teatrlarının Bakı Premyeraları" adlı layihənin növbəti qonağı Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrı olmuşdur. Teatr kollektivi tərəfindən Qusar rayonunun Əcəxür kəndində dünyaya göz açan bəstəkar, şair, dramaturq Asəf Mehman oğlu Abdullayevin qələmə aldığı “Sədəf” tamaşasının uğurlu təqdimatına görə diplom ilə təltif olunduq.

- Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrında nə kimi problemlər var?

Bizim teatrda ciddi problem yoxdur. Problemlər bütün sahələrdə olur. Başa düşüləndir.

- Sizin üçün teatr nədir və müasir cəmiyyətimizdə hansı rola malikdir?

Teatr bir mədəniyyətdir və mədəniyyət olmadan heç bir cəmiyyət, heç bir millət inkişaf edə bilməz. Cəmiyyətin inkişafında teatrın rolu danılmazdır.

Teatrımızın qədim tarixi ənənələri, gözəl nümunələri var.  Ümumilli Lider Heydər Əliyevin təbirincə desək.  "Milli Teatr bu gün də, gələcəkdə də yaşayacaqdır".

Bu cür də olar. Qusar Dövlət Ləzgi Dram Teatrının kollektivi teatr mədəniyyətimizin, milli mənəvi deyərlərimizin, bədi irsimizin inkişafı və qorunması naminə bundan sonra da var qüvvəsi ilə çalışacaqdır.